Bilecik Şehir Rehberi, nüfusu, tarihi miraslar, gezilecek yerler

Bilecik ili 4.307 km² ile Marmara Bölgesi’nde yer alır. Doğu ve güneyinde Eskişehir, batısında Bursa, kuzeyde Sakarya, kuzeydoğuda Bolu, yine güney ve güneybatıda Kütahya illeriyle çevrilidir. İl trafik no: 11

Bilecik İlçeleri

Merkez (78.029), Bozüyük (76.987), Gölpazarı (9.463), İnhisar (2.309), Osmaneli (21.072), Pazaryeri (10.077), Söğüt (17.924), Yenipazar (2.856)

Coğrafi Yapı

Yöre toprakları çoğunlukla akarsu vadileriyle bölünmüş, tepelik alanlara bolca rastlanan orta rakımlı dalgalı düzlüklerden oluşur. Hiçbir yerde 2.000 m’ye ulaşmayan il topraklarının güney ve güneybatı tarafları dağlık, kuzey kesimi ve özellikle Sakarya Irmağı Vadisi ise düzlük alanlardan oluşur. Yöre topraklarının kuzeydoğu bölümüne Köroğlu Dağları, doğu ve güneydoğu kesimine de Sündiken Dağları uzanır. Uludağ’dan kuzeybatı-güneydoğu doğrultusunda Emir Dağı’na kadar uzanan dağ sıralarının bir bölümü Bilecik’in güneybatı kesimindedir. Dağlık bölgelerin yamaçlarında aşınım düzlüklerinden meydana gelmiş platolar yer alır. Yörede en önemli su kaynağı Sakarya Irmağı’dır. İl topraklarının küçük bir bölümünü oluşturan ovalar genellikle Sakarya Vadisi boyunca uzanan küçük düzlükler halindedir. Bunun yanı sıra Eskişehir Ovası’nın batısındaki küçük bir kısım da Bozüyük yöresine doğru uzanır. Yörede çok sayıda baraj gölü bulunmaktadır.

Bilecik İklim ve Bitki Örtüsü

Bilecik yöresi; Marmara, Ege, Karadeniz ile İç Anadolu Bölgeleri arasında tam bir geçiş noktasında olmasıyla iklim bakımından karmaşık bir yapıya sahiptir. Kuzey kesimi Karadeniz’in nemli ikliminden, batısı Akdeniz ikliminin Marmara’ya özgü özelliğinden etkilenir. Bunun yanı sıra denizden uzak olması yörede karasal iklimin de görülmesine neden olur. Akarsu vadilerindeki kuytu kesimlerde daha yumuşak bir karasal iklim görülmektedir. Bilecik ilinde yazlar sıcak ve kurak, kışlar soğuk ve kar yağışlı geçer. Yağış miktarı kuzey kesime gidildikçe yoğunlaşır. İlde ölçülen en yüksek sıcaklık 13.07.2000 tarihinde 41.0 °C olmuştur. Ölçülen en düşük sıcaklık ise 13.01.1950 tarihinde -16.0 °C olarak kayıtlara geçmiştir. Yıllık yağışlı geçen gün ortalaması 117.4 olarak tespit edilmiş olup, yıllık yağış miktarı 457.9 mm, yıllık ortalama sıcaklık ise 12.5 °C olarak belirtilmiştir. İl toprakları doğal bitki örtüsü bakımından zengin olmasa da yoksul da denemez. Dağlık kesimler daha çok kara çamlardan oluşan ormanlarla kaplıdır. Kuzey kesimlerin alçaklarında kayın ve meşeler, yükseklerde ise kara çamlar bulunur. Batı kesimdeki dağlık alanları kapatan ormanlarda sarı çamlara da rastlanır. İl topraklarının alçak kesimleriyle ormanların olmadığı yerlerde doğal bitki örtüsü bozkır (step) görünümündedir. Akarsu kıyıları sık çınar, söğüt ve kavak toplulukları barındırır. Yörede ayı, kurt, dağ keçisi, tilki, sansar ve yaban domuzu yaşamaktadır.

Nüfus ve Kalkınma

2020 yılı nüfus verilerine göre Bilecik nüfusu 111.190 erkek ve 107.527 kadın olmak üzere 218.717’dir. Yüzölçümü 4.310 km2 olan Bilecik ilinde kilometrekareye 51 insan düşmektedir. Bilecik nüfus yoğunluğu 51/km2’dir. İl nüfusu 1927’den 1970’lere doğru artma göstermiş 1980’de yine artışa geçmiştir. Nüfus 2000 yılında 194 bini aşmıştır. 2020 yılı verilerine göre yıllık nüfus artış hızı % -0.32 olarak tespit edilmiştir. Ekonomide sürekli geliştirme gösteren Bilecik 2001 DİE verilerine göre Türkiye gayri safi yurtiçi hasılası (GSYİH) içindeki %0,5’lik payla tüm iller arasında 55. sırada yer almıştır. Yine 2001 yılında 3.130.590.698 TL (2.584 $) GSYİH ile iller arasında 11. sırada yer almıştır. iklim özelliklerine bağlı olarak Bilecik’te tarım ve hayvancılık önemli bir yere sahiptir. Bilecik’te tarımsal faaliyetler kapsamında seracılık da yapılmaktadır. Hayvancılık alanında da besi hayvancılığı ve arıcılık yeniden gelişme sürecindedir.

İlin kalkınmasında, zengin mermer ocakları ilin ekonomisine büyük katkı sağlamaktadır. Özellikle Bilecik merkezindeki ve çeşitli yolların kesişim noktasında olan Bozüyük ilçesindeki sanayi tesisleri de ilin ekonomik gelişimine büyük katkı sağlamaktadır. Madencilik açısından zengin kaynaklara sahip olan Bilecik’te seramik ve cam sanayiinde kullanılan kil, kaolin ve feldispat rezervleri çok zengindir. Bilecik’te “Bilecik taşı” ismi verilen mermer (kireç taşları) meşhurdur. Vezirhan ve Kösedere’de çıkarılan pembe ve beyaz somaki mermerler; Hırtılar ve Külümbe köylerinde çıkarılan kırmızı, pembe ve şeftali renkli somaki mermerler ile Söğüt’te çıkarılan siyah benekli beyaz mermerler aranan mermerlerdir. Bilecik ili için 2013 yılı ve 2019 yılı ihracat rakamları karşılaştırdığında %15,6’lık bir artış gözlenmektedir. 2013 yılında 80 milyon $’lık ihracat ile Türkiye’de 55. sıradayken, 2019’da 92 milyon $’lık ihracat ile 54. sıraya yükselmiştir. 2019 yılında teknoloji sınıflamasına göre imalat sanayi verileri incelendiğinde toplam il ihracatında orta-yüksek ve yüksek teknoloji ürün sınıflaması grubu payı %7,8 olarak gerçekleşmiştir. 2018 yılı kişi başı GSYH rakamlarına göre 10.603$ ile Türkiye ortalamasının üzerindedir.

Bilecik Kültürü

El Sanatları ve Hediyelik Eşyalar Pazaryeri ilçesinin Kınık köyünde yaklaşık yüz yıldan beri süregelen toprak ürünleri eşya yapımcılığı çömlekçilik gittikçe yaygınlaşarak gelişmiştir. Önceleri yalnızca su kabı, sürahi ve testi gibi ürünler yapılırken, zamanla ürün çeşitleri çoğalmış, çanak çömlek yapımıyla uğraşan atölye ve insan sayısında da önemli artışlar olmuştur. Yapım sürecinde, Kınık köyü yataklarından çıkan kırmızı kil çeşitli işleme aşamalarından geçirildikten sonra karıştırılarak kalitesinin artması sağlanır ve helezondan geçirilerek vakumlanır. Daha sonra şekillendirilmeye hazır hale gelen çamur el ile işlenip fırınlanır.

Mutfak kültürünün çoğunluğunu hamur işleri oluşturur. Pide, bükme, hodalak fırında pişirilen ekmek türleridir. Ayrıca yeni sönmüş ocağın kıvılcımlı küllü ateşine gömülerek yapılan kömme diye adlandırılan bir tür ekmek de yapılmaktadır. Yöre halkı makarna, tarhana, kuskus, erişte gibi yiyecekleri de kendisi hazırlar. Büzme, nohutlu tavuklu mantı, keşkek, ovmaç çorbası, mercimekli mantı, kesme hamur, saçta yufka böreği, yağlı yufka, su böreği, keklik kebabı güveç, kuru fasulye, kuskus pilavı, piruhi, samsı, pancar pekmezi, saç kebabı, köpük helvası, höşmerim, kıtırcı helvası, karacaoğlu helvası, cevizli üzüm sucuğu, mantı, kavurma yöre mutfağının başlıcalarıdır.

Bilecik’te yörenin konumundan dolayı zeybek ve kaşık oyunu türleri yaygındı. Bu nedenle, türkülerinde ve oyun ezgilerinde, bu türlerin etkileri seçilebilmektedir. Günümüze dek derlenmiş Bilecik ve yöresi türkülerinden 5, 6, ve 10 zamanlı örneklere rastlanmıştır. Karma ve bileşik düzümler oldukça azdır. Misket, kerem, kesik ve garip ayağından türküler çoğunluktadır. Türküler, genellikle bağlam ailesi eşliğinde (çura, divan, bağlama) tef, kaşık, zil, zurna, kavallar, davul, darbuka ile çalınıp söylenmektedir. Anadolu’nun birçok yöresinde olduğu gibi klarnet Bilecik yöresinde de görülmektedir. Halk şiirinde birçok örneği bulunan atışmalı türküler, burada da görülmektedir.

Eğitim

Bilecik Üniversitesi, 29 Mayıs 2007 tarih ve 5662 sayılı kanunla kurulmuştur. Kuruluşu rektörlüğe bağlı Fen-Edebiyat Fakültesi, Mühendislik Fakültesi, Sosyal Bilimler ve Fen Bilimleri Enstitüsü ile gerçekleşti. Dumlupınar Üniversitesi Rektörlüğüne bağlı İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi, Osmaneli Meslek Yüksekokulu,  Pazaryeri Meslek Yüksekokulu, Gölpazarı Meslek Yüksekokulu, Söğüt Meslek Yüksekokulu; Osmangazi Üniversitesi Rektörlüğüne bağlı Sağlık Yüksekokulu ve Sağlık Hizmetleri Meslek Yüksekokulu; Anadolu Üniversitesi Rektörlüğüne bağlı Meslek Yüksekokulu ve Bozüyük Meslek Yüksekokulu Üniversite bünyesine dahil edildi. 27 Nisan 2012 tarihinde Bilecik Üniversitesi’nin ismi Bilecik Şeyh Edebali Üniversitesi olarak değiştirilmiştir. İl genelinde 2’si üniversiteye bağlı, 6’sı halk kütüphanesi olmak üzere 8 kütüphane hizmet vermektedir.

Bilecik Tarihi

Yöre, İÖ 1200’lerde Balkanlar’dan Anadolu’ya geçen Friglerin hakimiyetindeydi. Ardından İÖ 546’da Perslerin idaresine girdi. İÖ 334’te Anadolu’daki Pers hakimiyetine Büyük İskender son verdi. İÖ 3. yüzyıl başlarında Bitinyalılar bağımsız bir devlet kurdu. Bitinya Krallığı İÖ 74’te Roma hakimiyetine girmeyi kabul etti. Bitinya önceden Pontus Krallığı’nın yönetimdeki topraklarla birleştirilerek Roma’nın Anadolu Eyaleti’ne katıldı. 395’te Roma İmparatorluğu’nun parçalanmasının ardından Doğu Roma sınırlarında kaldı. 1071 Malazgirt Savaşı’ndan sonra Anadolu’ya göçen Ertuğrul Gazi önderliğindeki Türkmen aşireti 13. yüzyıl başlarında Söğüt-Domaniç yöresine yerleşti. Söğüt ve civarı Anadolu Selçukluları tarafından Ertuğrul Gazi’ye verildi. Ertuğrul Gazi’nin ölümünden sonra aşiretin başına geçen Osman Gazi’ye Selçuklular ilk menşuru 1284’te gönderdi. 1289’da Bizans’tan alınan topraklarla birlikte Eskişehir de Osman Gazi’ye verildi. Ardından bağımsız Söğüt sancağı oluşturulmuş oldu.

Osman Gazi bölgede ahilerin büyük desteğiyle Bizans topraklarına akınlar düzenledi ve 1298’de Yarhisar ile Bilecik’i ele geçirdi. Böylelikle Osman Gazi bağımsızlığını ilan etti. Yüzyıllar boyu sürecek Osmanlı İmparatorluğu’nun temelleri böylelikle atılmış oldu. Bursa’nın ele geçirilmesinden sonra Bilecik, Anadolu Eyaleti’nin Sulatanönü sancağına bağlı bir kaza yapıldı. 18. yüzyılda gelişmiş bir tarım merkezi olan yöre, başta ipekli dokuma, kadife dokuma ve bunun yanı sıra çeşitli el sanatları ile madencilik bakımından önem kazandı. Bilecik ve yöresi, 19. yüzyıl sonlarında Hüdavendigar vilayetine bağlı Ertuğrul sancağının sınırları içindeydi. Kurtuluş Savaşı başlarında İstanbul Hükumetiyle ilişkisini kesen ilk sancak Ertuğrul’du. Ankara ve İstanbul hükümetleri temsilcilerinin Bilecik istasyonunda yaptığı görüşme Kurtuluş Savaşı tarihine Bilecik Görüşmesi olarak geçti. 1921’de üç kez Yunan işgaline maruz kalan Bilecik, 6 Eylül 1922’de kurtarıldı ve 20 Nisan 1924’te il yapıldı.

Tarihi Miraslar